Τα Θεμελιώδη Θεωρήματα του Piero Sraffa και η Παραδοσιακή Πολιτική Οικονομία
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΑΡΙΟΛΗΣ
Σειρά Δημοσιεύσεων Οικονομικού Τμήματος, Αρ. 70
Το παρόν κείμενο συντάχθηκε στο πλαίσιο των προετοιμασιών του 1ου Συνεδρίου του Study Group on Sraffian Economics. Το συνέδριο έχει τίτλο: «Ολοκλήρωση και Υπέρβαση της Παραδοσιακής Πολιτικής Οικονομίας και Οικονομικής Πολιτικής: Από τη διαμάχη για το κεφάλαιο του 1960 στην Ελλάδα της virtual πτώχευσης του 2010», και θα λάβει χώρα στις 11 & 12 Απριλίου 2019, στο Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα, του Παντείου Πανεπιστημίου.
1. Οὐδὲ Ἀκούσει τις ἐν ταῖς Πλατείαις τὴν Φωνήν Αὐτοῦ
Ο Robert Musil έχει γράψει ότι υπάρχουν διανοητικές δραστηριότητες, όπου δεν είναι τα ογκώδη βιβλία, αλλά οι μικρές πραγματείες, οι οποίες κάνουν περήφανο έναν άνθρωπο. Και ότι εάν, λόγου χάρη, κάποιος ανακάλυπτε ότι, κάτω από ορισμένες συνθήκες, οι πέτρες μπορούν να μιλούν, τότε δεν θα χρειαζόταν παρά λίγες μόνο σελίδες για να περιγράψει και να εξηγήσει ένα φαινόμενο τόσο επαναστατικό.
Ο Piero Sraffa χρειάστηκε εκατό σελίδες, αλλά και σαράντα χρόνια δουλειάς (1920-1960), προκειμένου να κοινοποιήσει ένα συμπέρασμα εξίσου επαναστατικό: Η οικονομική θεωρία, η οποία κυριάρχησε από τα τέλη του 19ου αιώνα, είναι εκ θεμελίων ασύστατη ή όπως θα έλεγε ο ποιητής:
And new philosophy calls all in doubt, […] ’Tis all in pieces, all coherence gone,
All just supply, and all relation;
(John Donne, An Anatomy of the World, 1611)
Αυτό το συμπέρασμα εδράζεται σε πέντε θεωρήματα, τα οποία αποδεικνύονται στο βιβλίο του Sraffa: Παραγωγή Εμπορευμάτων μέσω Εμπορευμάτων. Πρελούδιο σε μία Κριτική της Οικονομικής Θεωρίας (1960). Ακριβώς αυτά τα θεωρήματα αντανακλά το: «Κριτική της Οικονομικής Θεωρίας», το οποίο σημαίνει τον υπότιτλο του βιβλίου.
Τι σημαίνει, όμως, το: «Παραγωγή Εμπορευμάτων μέσω Εμπορευμάτων», στον τίτλο του βιβλίου; Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, θα πρέπει πρώτα να εκτεθούν τα εν λόγω θεωρήματα και οι άμεσες, έστω, συνεπαγωγές τους.
Τονίζεται ότι, στο παρόν κείμενο, θα περιοριστούμε στα Θεμελιώδη Θεωρήματα του ίδιου του Sraffa και στις άμεσες συνεπαγωγές τους. Ωστόσο, ούτε το ένα ούτε το άλλο εξαντλούν το δυναμικό της Σραφφαϊανής Πολιτικής Οικονομίας, το οποίο εξακολουθεί, εξάλλου, να αναπτύσσεται, έως σήμερα, αδιαλείπτως. Έτσι, δεν θα αναφερθούμε στα «θεωρήματα δευτέρας τάξεως», τα οποία υπάρχουν, «διάσπαρτα», στο βιβλίο του Sraffa, ενώ όσον αφορά στις συνεπαγωγές, δεν θα περιλάβουμε ζητήματα οικονομικής μεγέθυνσης, διεθνικού εμπορίου, ενεργού ζητήσεως, οικονομικών διακυμάνσεων και κρίσεων, και οικονομικής πολιτικής (πλην ελαχίστων νύξεων).
Τέλος, σημειώνεται ότι, προκειμένου να μην επιβαρυνθεί η έκταση του κειμένου, δεν θα δώσουμε τις αναλυτικές αποδείξεις των θεωρημάτων, ενώ αυτό το κενό θα καλύπτεται με βιβλιογραφικές παραπομπές.
Μπορείτε να κατεβάσετε το πλήρες κείμενο εδώ.